Diş Plağı Nedir?
Diş sağlığı, genel sağlık için oldukça önemlidir. Ancak sağlıklı dişlere sahip olmak sadece düzenli fırçalama ile değil, aynı zamanda diş plağı oluşumunu engellemek ve kontrol etmekle de sağlanabilir. Bu yazımızda diş plağı konusunda merak edilen soruları cevaplayacak ve diş plağı oluşumunu engellemenin yollarını paylaşacağız. Ayrıca diş plağının oluşumunun zararları ve diş plağı temizliği konularında da bilgi vereceğiz. İyi bir diş sağlığı için nelere dikkat etmeniz gerektiğini öğrenmek istiyorsanız, yazımızı dikkatlice okumanızı öneririz.
Diş Plağı Nedir?
Diş plağı, ağız içerisinde oluşan yapışkan, bakteri açısından zengin bir filmdir. Plak, yiyecek ve içeceklerin ağıza girdiği her seferde dişlerin üzerinde birikir. Bu plak, renksiz ve yapışkandır ve dişlerin üzerine yerleşir. Plağın temizlenmezse, zamanla diş taşı haline gelir ve dişeti hastalıklarına yol açabilir. Bu nedenle diş plağı oluşumunu engellemek ve kontrol altında tutmak önemlidir.
Diş plağı, dişte oluşan bakteri kolonilerinden meydana gelir. Besin artıkları ve tükürük, dişlerin üzerindeki bakterilerin büyümesi için uygun bir ortam sağlar. Bakterilerin büyümesiyle birlikte, plağın yapısı da değişir. Plak, bakterilerin salgıladığı asitler ve diş minesindeki minerallerle birleşerek, dişlerde çürük oluşumuna neden olur. Ayrıca, plağın birikmesiyle birlikte diş etlerinde iltihaplanma ve kanama gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.
Diş plağı, düzenli ve doğru bir şekilde temizlenmediği takdirde ilerleyen aşamalarda ciddi sorunlara yol açabilir. Bunun önüne geçmek için diş plağı temizliği düzenli olarak yapılmalıdır. Ağız hijyenine dikkat etmek, dişleri günde en az iki kez fırçalamak, diş ipi veya ara yüz fırçası gibi yardımcı araçları kullanmak plağın oluşumunu azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca, düzenli diş hekimi kontrolleri yapmak da diş plağı kontrolü açısından oldukça önemlidir.
- Diş plağı oluşumu engellemek için ağız sağlığına özen göstermek önemlidir.
- Diş plağına etki eden faktörler arasında diyet alışkanlıkları da yer almaktadır.
- Beslenme düzeninde şeker, asitli içecekler ve abur cubur gibi zararlı yiyeceklerin tüketimini azaltmak plağın oluşumunu azaltır.
| Diş Plağı Oluşumunu Azaltan Besinler | Diş Plağı Oluşumunu Artıran Besinler |
|---|---|
| Yeşil yapraklı sebzeler | Tatlılar |
| Su | Şekerli içecekler |
| Çilek | Aşırı tuzlu ve baharatlı yiyecekler |
| Portakal | Çikolata |
| Havuç | Patates cipsi |
Diş Plağı Nasıl Oluşur?
Diş plağı, dişlerin üzerinde oluşan sağlıksız bir birikimdir. Bu birikim genellikle yiyecek parçacıklarının ve bakterilerin dişlerin yüzeyinde zamanla birikmesiyle oluşur. Plak oluşumu, ağız hijyenine dikkat edilmediğinde ve düzenli diş fırçalama, diş ipi kullanımı ve ağız gargarası uygulamaları yapılmadığında meydana gelir. Diş plağının oluşma süreci, dişlerin bakteriler tarafından kaplanması ve kireçlenerek sertleşmesiyle gerçekleşir.
Diş plağı oluşumunun başlıca sebeplerinden biri kötü ağız hijyenidir. Günde en az iki kez, 2 dakika boyunca düzenli bir şekilde dişlerin fırçalanması önemlidir. Diş fırçalama işlemi sırasında kullanılan doğru teknik ve uygun bir diş fırçası da plağın oluşumunu engellemeye yardımcı olur. Ayrıca düzenli olarak diş ipi kullanmak, plağın dişlerin arasında birikmesini önler. Diş ipi kullanımıyla birlikte antiseptik bir ağız gargarası kullanmak da plağa karşı koruyucu etkilere sahiptir.
Plak oluşumu sonucunda dişlerin üzerinde sarı veya beyaz bir tabaka oluşabilir. Bu tabaka, zamanla diş taşı adı verilen sert bir birikime dönüşebilir. Diş taşı, dişlerin üzerinde plaktan daha kalıcı ve daha zor çıkarılabilen bir yapıya sahiptir. Diş plağı birikimi, diş eti hastalıklarına, diş çürüklerine ve ağız kokusuna neden olabilir. Ayrıca, diş taşı oluşumuyla birlikte dişler üzerinde lekeler ve renk değişimleri meydana gelebilir. Bu nedenle, düzenli olarak diş plağı kontrolü yapmak ve diş temizliğine önem vermek büyük önem taşır.
Diş Plağı Temizliği Nasıl Yapılmalı?
Diş plağı, dişlerin üzerinde biriken bakteri ve yiyecek artıklarının oluşturduğu yapışkan bir tabakadır. Bu plağın düzenli olarak temizlenmesi, diş ve diş eti sağlığını korumak için önemlidir. Diş plağı temizliği için aşağıdaki adımları takip etmek gerekmektedir.
1. Doğru Fırçalama Tekniği:
Diş plağının etkili bir şekilde temizlenmesi için doğru fırçalama tekniği kullanılmalıdır. Diş fırçası 45 derece açıyla diş eti ile diş arasına yerleştirilmeli ve yavaşça diş yüzeylerine doğru hareket ettirilmelidir. Her bir diş yüzeyi için en az 10-15 saniye süreyle fırçalama yapılmalıdır.
2. Diş İpi Kullanımı:
Diş fırçasıyla ulaşılamayan diş aralarında biriken plağın temizlenmesi için diş ipi kullanılmalıdır. Diş ipi, dişler arasına dikkatlice yerleştirilmeli ve diş etine zarar vermeden yavaşça hareket ettirilmelidir. Her diş arası için yeni bir bölüm kullanılmalıdır.
3. Ağız Gargarası Kullanımı:
Birçok ağız gargarası, diş plağı oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Diş fırçalama ve diş ipi kullanımı işleminden sonra ağız gargarası kullanılabilir. Yaklaşık 30 saniye boyunca gargara yapılmalıdır. Gargaralar, ağızda kalan bakterileri öldürerek ağız sağlığını destekler.
- Diş plağı temizliği için doğru fırçalama tekniği kullanılmalıdır.
- Diş fırçası 45 derece açıyla diş eti ile diş arasına yerleştirilmeli ve yavaşça diş yüzeylerine doğru hareket ettirilmelidir.
- Her bir diş yüzeyi için en az 10-15 saniye süreyle fırçalama yapılmalıdır.
| Adım | Açıklama |
|---|---|
| 1 | Doğru Fırçalama Tekniği |
| 2 | Diş İpi Kullanımı |
| 3 | Ağız Gargarası Kullanımı |
Diş Plağı Birikiminin Zararları Nelerdir?
Diş plağı birikimi, ağızda bakteri ve yiyecek artıklarının birleşerek dişlerin üzerinde yapışkan bir tabaka oluşturmasıdır. Bu yapışkan tabaka, zamanla sertleşerek tartar oluşumuna yol açar. Diş plağı, etkileri kanıtlanmış birçok zarara neden olabilir.
Birincil zararlarından biri diş çürükleridir. Diş plağı koruyucu mine tabakasını erozyona uğratarak dişlerde çürük oluşumuna yol açar. Özellikle şekerli ve asitli yiyeceklerle uzun süre temas halinde olan dişler, plağın etkilerinden daha fazla zarar görebilir.
Diş eti hastalıkları da diş plağının birikimi ile ilişkilidir. Plak oluşumu, dişlerin etrafında ve diş eti çizgisinde bakteri birikimine neden olur. Bu bakteriler, diş etlerini enfekte ederek diş eti hastalıklarına yol açabilir. Diş eti iltihabı, diş etlerinde şişme, kanama ve hassasiyet gibi belirtilerle kendini gösterir.
- Diş plağı birikimi ağız kokusuna neden olabilir.
- Plak oluşumu, dişlerin doğal beyaz rengini etkileyerek sararmalarına neden olabilir.
- Diş plağı birikimi, diş minesinin aşındırılmasına ve diş hassasiyetine yol açabilir.
| Zararları | Açıklama |
|---|---|
| Diş çürükleri | Diş plağı, mine erozyonuna neden olarak çürük riskini artırır. |
| Diş eti hastalıkları | Bakteri birikimi, diş etlerinde enfeksiyonlara ve iltihaplara yol açar. |
| Ağız kokusu | Diş plağındaki bakteriler, ağız kokusuna neden olabilir. |
Diş Plağı Oluşumunu Engelleme Yöntemleri
Diş plağı, dişlerin üzerinde oluşan ve zaman içinde dişeti hastalıklarına yol açabilen yapışkan bir tabakadır. Her gün yediğimiz yemekler ve içecekler, ağızda bakteri üretimini tetikleyerek diş plağının oluşumunu hızlandırabilir. Ancak, düzenli ve doğru bakım yöntemleriyle diş plağı oluşumunu engellemek mümkündür.
1. Dişlerin düzenli fırçalanması
Diş plağının oluşumunu engellemek için dişlerin günde en az iki kez düzenli olarak fırçalanması gereklidir. Fırçalama sırasında her dişin yüzeyine ve ara bölgelerine dikkatlice hareket ettirerek temizlemeniz önemlidir. Diş fırçası günlük kullanıma uygun olmalı ve düzenli olarak değiştirilmelidir.
2. Diş ipi kullanımı
Diş plağının ara bölgelerde birikmesini engellemek için diş ipi kullanmak oldukça etkilidir. Diş ipi, dişler arasındaki yiyecek artıklarını ve plağı temizleyerek diş sağlığını korur. Diş eti sağlığınızı desteklemek ve diş plağını önlemek için diş ipi kullanımı ihmal edilmemelidir.
3. Ağız gargarası kullanımı
Ağız gargarası kullanmak, ağızda bakteri ve plağa bağlı enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olur. Ağız gargarası içerisinde bulunan antiseptik ve antibakteriyel özellikler, diş ve diş etlerini koruyarak plağın oluşumunu engeller. Yemeklerden sonra veya diş fırçalama işleminden sonra ağız gargarası kullanılması önemlidir.
- Dişlerin düzenli fırçalanması
- Diş ipi kullanımı
- Ağız gargarası kullanımı
| No | Fırçalama Yöntemi | Diş İpi Kullanımı | Ağız Gargarası Kullanımı |
|---|---|---|---|
| 1 | Günde en az iki kez | Günde en az bir kez | Günde en az bir kez |
| 2 | Dikkatli ve tamamen temizleyici hareketlerle fırçalanmalıdır | Dişler arasında dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır | Talimatlarına uygun olarak kullanılmalıdır |
| 3 | Fırça düzenli olarak değiştirilmelidir | Her kullanımdan sonra yeni diş ipi parçası kullanılmalıdır | Talimatlarına uygun olarak kullanılmalıdır |
Diş Plağı Kontrolü Neden Önemlidir?
Diş plağı, dişlerin üzerinde birikmiş bakteri ve yiyecek artıklarından oluşan klebran bir tabakadır. Diş plağı oluşumu, ağız hijyenine dikkat etmeyen herkes için ortak bir sorundur. Diş plağı kontrolü, diş sağlığını korumak ve çeşitli diş problemlerini önlemek için büyük önem taşır.
Diş plağı oluşumu, dişlerin yüzeyindeki bakteri plağının zamanla birikmesiyle başlar. Bu plaklar, asit üreterek diş minesine zarar verebilir ve diş çürüklerinin oluşumuna yol açabilir. Ayrıca, diş plağı diş eti hastalığına (gingivit) ve diş taşı oluşumuna da katkıda bulunabilir.
- Diş plağı kontrolünün önemi
Diş plağı kontrolü, dişlerin ve diş etlerinin sağlıklı kalmasını sağlar. Diş plağı birikiminin kontrol altında tutulması, diş çürüklerini ve diş eti hastalıklarını önler. Ayrıca, düzenli diş plağı temizliği, dişlerin daha beyaz ve daha parlak görünmesini sağlar.
- Diş plağı kontrolü nasıl yapılır?
Diş plağı kontrolü için aşağıdaki yöntemleri kullanabilirsiniz:
| Yöntemler | Açıklamalar |
|---|---|
| 1. Dişleri düzenli olarak fırçalamak | Günde en az iki kez, fluroid içeren bir diş macunuyla dişleri fırçalayın. |
| 2. Diş ipi kullanmak | Diş aralarını temizlemek için her gün diş ipi kullanın. |
| 3. Ağız gargarası kullanmak | Ağız gargarası kullanarak ağızdaki bakteri sayısını azaltabilirsiniz. |
Diş plağı kontrolü ayrıca düzenli diş hekimi kontrolleriyle desteklenmelidir. Diş hekiminiz, diş plağı birikimini kontrol etmek ve dişlerinizi temizlemek için profesyonel aletler kullanır. Bu kontroller, diş plağının erken tespit edilmesine ve diş sağlığınızın korunmasına yardımcı olur.
Diş Plağı Rengi Ve Doku Farkları
Diş Plağı Rengi ve Doku Farkları
Diş plağı, ağızda oluşan bakteriyel birikimdir ve dişler üzerinde yapışkan bir tabaka oluşturur. Bu tabakanın rengi ve dokusu, birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Birincil faktörlerden biri, plak oluşumunda rol oynayan besin ve içeceklerdir. Kahve, çay, şarap gibi renkli içecekler ve sigara gibi alışkanlıklar, plağın üzerinde lekelere neden olabilir ve dişlerde sararmaya yol açabilir. Ayrıca, bazı yiyecekler plak oluşumunu artırabilirken, diğerleri plak birikimini azaltabilecek bazı özelliklere sahiptir.
Bunun yanı sıra, plak üzerindeki bakteri birikimi de rengi ve dokuyu etkileyebilir. Bakteriler plakta bulunan pigmentleri kullanarak plak rengini değiştirebilir. Ayrıca, diş eti hastalıkları gibi ağız sağlığı sorunları, plak renginin ve dokusunun değişmesine neden olabilir.
- Besin ve içeceklerin plak rengi ve dokusu üzerindeki etkileri
| Besin ve İçecekler | Plak Rengi ve Dokusu Üzerindeki Etki |
|---|---|
| Kahve, çay ve şarap | Dişlerde lekelenmelere ve sararmalara yol açabilir |
| Sigara | Dişlerde sararmalara ve plak birikimine neden olabilir |
| Çiğ sebzeler ve meyveler | Plak birikimini azaltabilir, diş minesini temizleyebilir |
Diş Plağı Oluşumunu Azaltmak Için Beslenme Önerileri
Diş plağı diş yüzeyinde oluşan ve çürüklere, diş eti hastalıklarına ve kötü nefes kokusuna neden olan yapışkan bir tabakadır. Bu nedenle diş plağı oluşumunu azaltmak önemlidir. Beslenme alışkanlıklarımız da diş plağı oluşumunu etkileyebilir. İşte diş plağı oluşumunu azaltmak için beslenme önerileri:
1. Şekerli ve asidik yiyeceklerden kaçının: Şekerli ve asidik yiyecekler, diş minesine zarar vererek plağın oluşumunu kolaylaştırır. Bu nedenle tatlı ve asidik yiyecekleri mümkün olduğunca az tüketmeye çalışın. Ayrıca, şekerli içecekleri pipet, bardak veya şişeden içmeyin.
2. Lifli gıdalar tüketin: Lifli gıdalar, tükürük salgısını artırarak diş plağı oluşumunu azaltır. Lifli sebze ve meyveleri düzenli olarak tüketerek dişlerinizi temiz tutabilirsiniz. Ayrıca lifli gıdalar, dişlerinizi çiğnemeniz için de faydalıdır.
3. Su içmeye özen gösterin: Su içmek, ağızda tükürük salgısını artırır ve plağın oluşumunu azaltır. Bol su içmek, ağız hijyeninizi korumanıza yardımcı olur. Ayrıca su, şekerli içeceklerin yerine tercih edebileceğiniz sağlıklı bir seçenektir.
- Ayrıca, sağlıklı bir ağız hijyenine sahip olmak da diş plağı oluşumunu azaltmada önemlidir. Bu nedenle düzenli olarak dişlerinizi fırçalayın, diş ipi kullanın ve düzenli olarak diş hekiminizi ziyaret edin.
| Beslenme Önerileri |
|---|
| Şekerli ve asidik yiyeceklerden kaçının |
| Lifli gıdalar tüketin |
| Su içmeye özen gösterin |
Diş Plağı Oluşumuna Etki Eden Faktörler
Diş plağı oluşumuna etki eden faktörler, diş sağlığı açısından oldukça önemlidir. Diş plağı, dişlerin üzerinde biriken bakteri tabakasıdır ve zamanla plak haline dönüşmektedir. Bu durum diş eti problemleri ve çürümeler gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Diş plağının oluşumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır.
Bunlardan ilki, düzensiz ve yetersiz diş fırçalama alışkanlığıdır. Dişlerin düzenli olarak fırçalanması, plak oluşumunu engeller ve ağız sağlığını korur. Ayrıca, doğru diş fırçası ve diş macunu seçimi de önemli bir faktördür. Dişlerin doğru bir şekilde fırçalanması ve temizlenmesi için uygun araçlar kullanılmalıdır.
Bunun yanı sıra, yanlış beslenme alışkanlıkları da diş plağı oluşumuna etki eden faktörler arasındadır. Şekerli ve asidik yiyeceklerin fazla tüketimi, diş minesini zayıflatarak plağa neden olabilir. Aynı zamanda sigara kullanımı da diş plağı oluşumunu hızlandırır ve ağız sağlığını olumsuz etkiler.
- Yanlış ağız hijyeni alışkanlıkları da diş plağı oluşumuna etki eden faktörler arasında yer alır.
- Diş ipi, ağız gargarası ve dil temizleme gibi yöntemlerin düzenli olarak kullanılmaması, plağın birikmesine ve diş sağlığının bozulmasına neden olur.
- Ayrıca, bazı genetik faktörler ve sistemik hastalıklar da diş plağına yatkınlığı artırabilir.
| Etki Eden Faktörler | Açıklama |
|---|---|
| Düzensiz ve yetersiz diş fırçalama alışkanlığı | Dişlerin düzenli olarak fırçalanması, plak oluşumunu engeller ve ağız sağlığını korur. |
| Yanlış beslenme alışkanlıkları | Şekerli ve asidik yiyeceklerin fazla tüketimi, diş minesini zayıflatarak plağa neden olabilir. |
| Yanlış ağız hijyeni alışkanlıkları | Diş ipi, ağız gargarası ve dil temizleme gibi yöntemlerin düzenli olarak kullanılmaması, plağın birikmesine ve diş sağlığının bozulmasına neden olur. |
| Genetik faktörler ve sistemik hastalıklar | Bazı genetik faktörler ve sistemik hastalıklar da diş plağına yatkınlığı artırabilir. |
Diş Plağı İle İlgili Merak Edilen Sorular
Diş plağı, dişlerin üzerinde biriken ve fırçalama ile kolayca temizlenemeyen yapışkan bir tabakadır. Birçok insanın diş plağı hakkında merak ettiği bazı sorular vardır. Bu yazımızda diş plağı ile ilgili merak edilen sorulara cevaplar bulabilirsiniz.
Soru 1: Diş plağı nasıl oluşur?
Diş plağı, ağız içindeki bakterilerin ve yiyecek artıklarının birleşimiyle oluşur. Özellikle şekerli ve nişastalı yiyecekler tüketildiğinde bakteriler besinleri sindirir ve asit üretir. Bu asitler, diş minesine zarar vererek plağın oluşmasına yol açar.
Soru 2: Diş plağı temizliği nasıl yapılmalı?
Diş plağı temizliği, düzenli ve doğru bir ağız hijyeni programıyla sağlanır. Günde en az iki kez, uygun bir diş fırçası ve diş ipi kullanarak dişlerinizi temizlemelisiniz. Diş aralarına ve dişeti çizgisine dikkatlice fırçalama yapmalı ve günlük ağız suyu kullanımına özen göstermelisiniz.
Soru 3: Diş plağı birikiminin zararları nelerdir?
Diş plağı birikimi, ilerleyen zamanlarda diş çürükleri, diş eti hastalıkları ve diş kaybına neden olabilir. Ayrıca diş plağı, diş minesinde lekeler ve renk değişiklikleri oluşturabilir. Bu nedenle diş plağı birikimini önlemek önemlidir.
- Diş plağı nasıl oluşur?
- Diş plağı temizliği nasıl yapılmalı?
- Diş plağı birikiminin zararları nelerdir?
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Diş plağı nasıl oluşur? | Ağız içindeki bakterilerin ve yiyecek artıklarının birleşimiyle oluşur. |
| Diş plağı temizliği nasıl yapılmalı? | Günde en az iki kez diş fırçası ve diş ipi kullanarak temizlik yapılmalıdır. |
| Diş plağı birikiminin zararları nelerdir? | Diş çürükleri, diş eti hastalıkları ve diş kaybına neden olabilir. |
Sık Sorulan Sorular
Diş Plağı Nedir?
Diş plağı, yiyecek artıkları ve bakterilerin dişlerin yüzeyinde birikerek oluşturduğu yapışkan bir tabakadır.
Diş Plağı Nasıl Oluşur?
Diş plağı, tükettiğimiz gıdaların içerdiği şeker ve nişasta gibi karbonhidratlarla beslenen bakterilerin dişlerde çoğalması sonucu oluşur.
Diş Plağı Temizliği Nasıl Yapılmalı?
Diş plağı temizliği için düzenli olarak diş fırçalama, diş ipi kullanımı ve ağız gargarası kullanımı önerilir. Ayrıca düzenli diş muayeneleri ve profesyonel diş temizliği de plağı kontrol etmek için önemlidir.
Diş Plağı Birikiminin Zararları Nelerdir?
Diş plağı birikimi, diş eti hastalığı, diş çürümesi, diş eti iltihabı ve diş kaybı gibi sorunlara neden olabilir. Ayrıca, plağın mineralleşmesiyle tartar oluşumu da görülebilir.
Diş Plağı Oluşumunu Engelleme Yöntemleri
Diş plağı oluşumunu engellemek için düzenli olarak diş fırçalama, diş ipi kullanımı, ağız gargarası kullanımı ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarına dikkat etmek önemlidir. Ayrıca düzenli diş muayeneleri de plağın kontrol altında tutulmasına yardımcı olur.
Diş Plağı Kontrolü Neden Önemlidir?
Diş plağı kontrolü, diş ve diş eti sağlığı açısından son derece önemlidir. Plak birikimi diş eti hastalığına ve diş kaybına yol açabilir. Düzenli olarak plağı temizlemek, diş ve diş etlerinin sağlıklı kalmasını sağlar.
Diş Plağı Rengi Ve Doku Farkları
Diş plağı genellikle sarımsı beyaz renkte ve yapışkan bir dokudadır. Plak birikimi ilerledikçe renk değişebilir ve tartar adı verilen sertleşmiş bir yapıya dönüşebilir.
Diş Plağı Oluşumunu Azaltmak İçin Beslenme Önerileri
Diş plağı oluşumunu azaltmak için şekerli ve nişastalı yiyeceklerin tüketimini sınırlamak, su içmek, süt ürünleri tüketmek, lifli gıdaları tercih etmek ve asitli içeceklerden uzak durmak önemlidir.
Diş Plağı Oluşumuna Etki Eden Faktörler
Diş plağı oluşumuna etki eden faktörler arasında düzensiz ve eksik diş temizliği, yanlış fırçalama tekniği, kötü beslenme alışkanlıkları, sigara içme, stres, hormonal değişiklikler ve sistemik hastalıklar bulunmaktadır.
Diş Plağı İle İlgili Merak Edilen Sorular
1. Diş plağı nasıl temizlenir?
2. Diş plağı neden diş eti hastalığına yol açar?
3. Diş plağı nasıl önlenir?
4. Diş plağı beyaz renkte mi olur?
5. Diş plağı çocuklarda da oluşur mu?
6. Diş plağı doğal yollarla nasıl temizlenir?
7. Diş plağı neden kötü bir nefes kokusuna yol açar?